Në Britaninë e Madhe ka ardhur në jetë foshnja e parë e ngjizur me AND-në e tre personave. Kjo u arrit pasi një ekip mjekësh performan një procedurë novatore të fertilizimit in vitro që si synim ka të parandalojë kalimin e sëmundjeve të pashërueshme nga prindërit te fëmija.
Teknika, që njihet si trajtimi i dhurimit mitokondrial (MDT), konsiston në përdorimin e indeve të marra nga një dhuruese femër që është e shëndetshme për të krijuar embrionë me fertilizim in vitro të “pastër” nga mutacionet që mund të ketë nëna e tyre dhe që kryesisht kalojnë nga prindi te fëmija.
Duke qenë se në këto embrione kombinohet sperma dhe veza nga prindërit biologjikë me mitokondri nga veza e dhurueses, ADN-ja e foshnjës rezulton në këtë rast të përbëhet nga gjene të nënës, babait dhe një sasi e vogël materiali gjenetik nga dhuruesja. Më konkretisht, 37 gjene merren nga dhuruesja.
Procesi ka bërë që të përdoret fraza “foshnja me tre prindër”, edhe pse më shumë se 99.8% e ADN-së së këtyre bebeve vjen nga nëna dhe babai i tyre biologjik.
Studimi mbi MDT, proces që njihet gjithashtu si terapi zëvendësuese mitokondriale, u zhvillua në Mbretërinë e Bashkuar nga mjekët në Qendrën e Fertilitetit të Newcastle.
Synimi ishte që kjo procedurë novatore t’u vinte në ndihmë grave që kanë mutacione në mitokondri të cilat mund të trashëgoheshin te pasardhësit.
Njerëzit i trashëgojnë të gjitha mitokondritë nga nëna, kështu që mutacionet e dëmshme në mitokondri mund të prekin të gjithë fëmijët e sjellë në jetë nga një nënë me probleme të tilla gjenetike.
Për gratë e prekura, ngjizja natyrale është shpesh lojë fati. Disa foshnje mund të lindin të shëndetshëm sepse trashëgojnë vetëm një pjesë të vogël të mitokondrive të mutuara. Por të tjerët mund të trashëgojnë shumë më tepër dhe të zhvillojnë sëmundje të rënda, progresive dhe shpesh fatale. Rreth një në 6000 foshnja preken nga çrregullimet mitokondriale.
Shumica e 20,000 gjeneve të njeriut janë të mbështjellë në bërthamën e pothuajse çdo qelize të trupit. Por rreth çdo bërthame janë të vendosura mijëra mitokondri me gjenet e tyre. Kur funksionojnë siç duhet, mitokondritë sigurojnë energji jetike për qelizat që përbëjnë organet tona.
Mutacionet që dëmtojnë mitokondritë kanë tendencë të prekin më shumë indet e “uritura” për energji: trurin, zemrën, muskujt dhe mëlçinë. Këto mund të përkeqësohen deri në pasoja fatale ndërsa një fëmijë i prekur rritet.
Progresi me MDT bëri që parlamenti në Mbretërinë e Bashkuar të ndryshojë ligjin në 2015 për të lejuar procedurën.
Dy vjet më vonë, klinika e Newcastle u bë qendra e parë dhe e vetme kombëtare e licencuar për ta kryer procedurën, me rastet e para të miratuara në 2018.
Miratimi jepet rast pas rasti nga Autoriteti i Fertilizimit Njerëzor dhe Embriologjisë në Mbretërinë e Bashkuar që deri më tani ka dhënë dritën jeshile për të paktën 30 raste.
