Sëmundjet autoimune janë një shkak i rëndësishëm i sëmundjeve dhe vdekjeve dhe një barrë e madhe për shëndetin
Autorët e studimit të ri të botuar në revistën “British Medical Journal” (BMJ) thonë se sëmundjet autoimune, të karakterizuara nga një përgjigje inflamatore e sistemit mbrojtës ndaj indeve të tyre, janë shkaku i tretë kryesor i sëmundjeve në botën e industrializuar dhe shkaku kryesor i vdekjes te femrat.
“Sëmundjet autoimune janë kushte kronike me prevalencë në rritje me moshën dhe janë një barrë e madhe sociale dhe ekonomike për shkak të mungesës së trajtimeve efektive,” shkruajnë autorë që punojnë në disa institucione shkencore dhe shëndetësore të SHBA-së.
Disa kërkime të mëparshme kanë sugjeruar mundësinë e një efekti të dobishëm të vitaminës D të konfirmuar në kërkime, por studimi i ri është prova e parë që e konfirmon qartë lidhjen shkakësore midis vitaminës D dhe efekteve të saj.
Në studim që zgjati 5.3 vjet, studiuesit shikuan se çfarë ndodh me zhvillimin e sëmundjeve autoimune kur një grup subjektesh konsumojnë rregullisht vitaminë D dhe/ose acide yndyrore omega 3, dhe çfarë kur marrin placebo.
Studimi i quajtur Prova e Vitaminës D dhe Omega-3 (VITAL), përfshiu rreth 26.000 të rritur mesatarisht rreth moshës 67-vjeç. Pjesëmarrësit nuk kishin mungesë të vitaminës D dhe nuk konsideroheshin me rrezik të lartë për zhvillimin e sëmundjeve autoimune.
Ata u ndanë në mënyrë të rastësishme në disa grupe – njëri mori 2000 IU (njësi ndërkombëtare) e vitaminës D në ditë dhe një tjetër 1 gram acide yndyrore omega-3, një tjetër mori vitaminë D me placebo, grupi i tretë mori acide yndyrore omega-3 dhe placebo, dhe i katërti vetëmë placebo. Pjesëmarrësit më në fund iu përgjigjën pyetësorëve në lidhje me diagnozat e reja të sëmundjeve autoimune dhe mjekët rishikuan të dhënat e tyre për të konfirmuar ato diagnoza.
Pas pak më shumë se pesë vjet ndjekjeje, pjesëmarrësit që morën vitaminë D dhe acide yndyrore omega-3 kishin një shkallë më të ulët të sëmundjes autoimune sesa njerëzit që morën placebo ose vetëm acide yndyrore omega-3. Efektet u bënë më të theksuara pas dy vjet ndjekjeje.
Shumë sëmundje autoimune shoqërohen me inflamacion dhe vaji i peshkut dihet se ndihmon në zbutjen e inflamacionit. Por vetëm acidet yndyrore omega-3 nuk e reduktuan ndjeshëm incidencën e sëmundjeve autoimune.
Rezultatet e studimit treguan se pjesëmarrësit që morën vitaminë D, me ose pa acide yndyrore omega-3, kishin një rrezik 22% më të ulët të zhvillimit të sëmundjeve autoimune në pak më shumë se pesë vjet krahasuar me pjesëmarrësit në grupin placebo.
Vitamina D është një mikronutrient thelbësor nga grupi i vitaminave të tretshme në yndyrë. Prandaj, në një studim në një grup, është dhënë me acide yndyrore omega-3 që e tretin atë dhe lehtësojnë përthithjen e tij në trup.
Është veçanërisht e rëndësishme për mirëmbajtjen e sistemit muskuloskeletor, por edhe për funksionet e sistemit imunitar, endokrin, kardiovaskular dhe neurologjik.
Vlerësohet se më shumë se një miliard njerëz në botë kanë nivele të ulëta të vitaminës D, kjo është arsyeja pse vitet e fundit flitet shpesh për një “pandemi” të mungesës së vitaminës D.
Mungesa e vitaminës D ndër të tjera shoqërohet me të ashtuquajturat. luhatjet sezonale të humorit, ose depresionet dimërore.
Mekanizmat që mund të shpjegojnë rezultatet e studimit të ri janë të shumëfishtë dhe përgjithësisht janë mjaft të njohur.
Përkatësisht, vitamina D lidhet me receptorët në qelizat e sistemit imunitar dhe shkakton një sërë gjenesh të rëndësishme për funksionimin e duhur të saj.
Vitamina D është një grup sekosteroidësh të tretshëm në yndyrë që janë thelbësore për rritjen e përthithjes së kalciumit, magnezit dhe fosfatit nga zorrët, por gjithashtu ka shumë efekte të tjera biologjike. Te njerëzit, më të rëndësishmet janë vitamina D3 (kolekalciferol) dhe vitamina D2 (ergokalciferol).
Ndryshe nga vitaminat e tjera që mund të merren në trup vetëm nëpërmjet dietës ose suplementeve, burimi kryesor natyror i vitaminave është sinteza e kolekalciferolit në shtresat e poshtme të epidermës së lëkurës nëpërmjet një reaksioni kimik që varet nga ekspozimi në diell (veçanërisht rrezatimi UVB). Kjo është arsyeja pse ndonjëherë quhet “Vitamina e Diellit”.
Zgjedhja e ushqimeve që përmbajnë vitamina D2 dhe D3 në sasi më të mëdha është mjaft e kufizuar. Burimi më i pasur natyror i vitaminës D3 në ushqim janë vajrat e peshkut, si vaji i mëlçisë së merlucit dhe peshq të tjerë yndyrorë.
Gjendet edhe në peshq të ndryshëm si toni, sardelet, skumbri, merluci, harenga dhe salmoni. Më pas vijnë ushqimet e tjera të detit si gaforret, pastaj e verdha e vezës dhe disa lloje kërpudhash, produktet e qumështit si djathi, gjalpi dhe kremi.
Është e vështirë për të marrë mjaftueshëm vitaminë D nga ushqimi, kështu që shumica e njerëzve kanë nevojë për suplemente. Ekspertët rekomandojnë që njerëzit e moshës 1 deri në 70-vjeç të marrin 600 IU në ditë dhe ata mbi 70-vjeç të marrin rreth 800 IU në ditë. Disa ekspertë rekomandojnë më shumë.