Më 11 nëntor të vitit 1918, Gjermania nënshkroi marrëveshjen për armëpushim me aleatët në një vagon treni në pyllin Compiegne të Francës. Luftimet ndaluan zyrtarisht në orën 11:00, të ditës së 11 të muajit të 11 dhe kjo ditë është nderuar çdo vit me një heshtje dy-minutëshe, ndërsa Shtetet e Bashkuara e kanë shpallur 11 nëntorin Ditën e Veteranëve .
Lufta e parë Botërore përfundoi zyrtarisht me nënshkrimin e Traktatit të Versajës, më 28 qershor 1919.
Kishin kaluar vetëm 12 muaj nga armëpushimi i nënshkruar midis aleatëve fitimtarë dhe Gjermanisë në një vagon treni në pyllin francez të Compiègne, i cili i kishte dhënë fund Luftës së Madhe, Evropa dhe bota mbarë po tërhiqeshin nga një konflikt që kishte lënë 20 milionë të vdekur dhe 20 milionë të tjerë të plagosur.
Ishte pikëllimi, dhe jo festa në fund të konfliktit, ajo që pushtoi ende Evropën në vitin 1921. Ndërsa dekada që pasoi është quajtur “Të njëzetat e zhurmshme” për shkak të modernizimit, zhvillimit industrial dhe ndryshimeve shoqërore që ndodhën në shumë kombe evropiane në periudhën ndërmjet luftërave, ato ndryshime prekën vetëm një pakicë të vogël njerëzish në vitet 1920.
Duke hedhur një vështrim prapa, është e lehtë të shihen në vitin e parë të viteve 1920 shenjat paralajmëruese të asaj që do të vinte. Në 1929, Depresioni i Madh, në 1933, Hitleri si Kancelar dhe në 1939, një tjetër luftë botërore.
Edhe në vitin 1921, megjithëse lufta kishte përfunduar në Evropë, kontinenti nuk ishte në paqe.
Deri më 11 nëntor 1921, Britania ishte ende e përfshirë në konfliktin e ashpër me Irlandën, e cila ishte ndarë gjashtë muaj më parë në maj. Marrëveshja anglo-irlandeze që i dha fund luftës dhe sundimit britanik në pjesën më të madhe të ishullit të Irlandës, do të nënshkruhej tre javë më vonë.
Britania mund ta ketë ‘fituar’ luftën, por kishte humbur pothuajse 900,000 ushtarë, që përbën 6% të popullsisë së rritur meshkuj.
Ata që kishin mbijetuar, shumë prej tyre të plagosur dhe duke u përballur me papunësi të lartë dhe trazira ekonomike, ishin gjithnjë e më të dëshpëruar për të ardhmen e vendit në të cilin ishin kthyer.
Ndërkohë, Franca ishte skena kryesore e konfliktit për katër vjet dhe u përball me një shkatërrim të gjerë. Humbja e 1.3 milion burrave gjatë luftës çoi në mungesa masive të fuqisë punëtore dhe në vitet e ardhshme, në një rënie masive të lindshmërisë.
Në të gjithë Evropën, frika nga komunizmi ishte e përhapur pasi bolshevikët shtrënguan kontrollin e tyre mbi pushtetin në Rusi. Gjermania dëshmoi kryengritjen e saj komuniste në 1918, e cila u shtyp pak më shumë se një vit më vonë nga milicitë nacionaliste dhe çoi në krijimin e shtetit të Vajmarit.
Italia po shihte ngritjen e politikës së ekstremit të djathtë dhe Benito Mussolini kishte themeluar Partinë Nacional Fashiste në 1921.
Adolf Hitleri po fitonte terren në sallat e birrës së Mynihut, pasi u bë udhëheqësi i Partisë Kombëtare Socialiste të Punëtorëve të Gjermanisë (NSDAP) atë verë. Një nga objektivat e tij kryesore ishin të ashtuquajturit “kriminelët e nëntorit” që kishin rënë dakord për armëpushim me aleatët.
Në vitin 1914, autori britanik H.G. Wells shkroi se Lufta e Madhe do të ishte “Lufta që do t’i japë fund luftës”, duke besuar se konflikti do të krijonte një rend të ri botëror që do ta bënte të pamundur konfliktin e ardhshëm.
Por Evropa që erdhi më pas nuk ishte sigurisht rendi i ri shoqëror që Wells kishte shpresuar të shihte, madje edhe në vitin 1914, pati nga ata që nuk e miratuan parashikimin e tij.
Filozofi Bertrand Russell argumentoi, në një letër të hapur drejtuar Wells-it të botuar në një revistë britanike, se: “Lufta do të përfundojë vetëm kur njerëzit të kuptojnë tmerret e saj saqë ata preferojnë të përmbahen nga luftimet edhe kur besojnë se kanë një kauzë të drejtë”.
“Rruga e vetme drejt një paqeje të sigurt qëndron përmes një reforme në mendimet dhe ndjenjat e njerëzve të thjeshtë: një mungesë vullneti për të shkaktuar poshtërim ndaj të tjerëve për hir të triumfit të dikujt, një guxim më i qetë dhe i barabartë që ofron kundër rreziqeve të arsyeshme në heshtje, pa ndjenja armiqësore dhe pa tmerrin e ankthit që i bën njerëzit të nxitojnë drejt fatkeqësisë së cilës i tremben.”
103 vjet nga përfundimi i Luftës së Parë Botërore që kushtoi rreth 8.5 milionë jetë ushtarake, si dhe 13 milionë jetë civilë si rezultat i luftimeve, në mbarë Evropën po mbahen aktivitetet e Ditës së Armëpushimit.
