Ndërsa bota nuk ka gjasa të mposht shumë shpejt pandeminë, vaksinat u kanë dhënë shpresë dhe liri miliona njerëzve në të gjithë botën që kanë jetuar nën kufizime të rrepta për mbi 18 muaj.
Pas krijimit dhe miratimit të tyre nga autoritetet përkatëse mjekësore, përdorimi i vaksinave të coronavirusit ka ndodhur me shpejtësi marramendëse në disa vende.
Në Shtetet e Bashkuara, për shembull, mbi 70 për qind e të rriturve amerikanë kanë marrë të paktën një dozë vaksine deri në fillim të gushtit, me më shumë se 50 për qind – rreth 168 milionë amerikanë – të vaksinuar plotësisht, sipas Universitetit Johns Hopkins.
Bashkimi Evropian, gjithashtu, tha se ishte në rrugën e duhur për të arritur objektivin e tij të vaksinimit të 70 për qind të të rriturve në bllok me të paktën një dozë deri në fund të verës.
Por kur dezinformatat janë kaq të arritshme dhe kaq të përhapura në platformat e mediave sociale, po bëhet një sfidë në rritje për të mbajtur vrullin e hershëm të programeve të vaksinimit.
Për shembull, Richard Tice, një ish-eurodeputet i Partisë Brexit dhe tani udhëheqës i pasardhësit të tij partia Reform UK, ndau pretendime të pasakta në Twitter më 4 gusht në lidhje me efektet e vaksinës COVID-19 te fëmijët. Ai u ritweetua gati 800 herë.
Ndërsa programi i vaksinimit në Mbretërinë e Bashkuar është vlerësuar për përparimin e tij me mbi 60 për qind të të rriturve të vaksinuar plotësisht, një e treta e të rinjve nën 30 vjeç – rreth 3 milionë njerëz – ende nuk e kishin marrë dozën e parë të vaksinës pavarësisht se ishin të ligjshëm, thanë autoritetet në fillimi i gushtit.
Pra, pse ka ngurrim ndaj vaksinave tani pasi kaq shumë janë vaksinuar tashmë?
Rritja e hezituesve për vaksinim
“Për sa kohë që ka pasur vaksina, ka pasur atë që tani quhet “hezitim” ose shqetësim ose pavendosmëri”, tha Dr Ben Kasstan, një antropolog mjekësor dhe ekspert i vaksinave në Universitetin e Bristol, për Euronews Next.
Shumë kohë para pandemisë COVID, efikasiteti dhe siguria e vaksinave shpesh tërhiqeshin në diskursin publik, shtoi ai.
“Nuk është hera e parë, por po jetojmë gjithashtu në një kohë shumë të ndryshme. Po jetojmë në një epokë ku shqetësimet përhapen shumë, shumë shpejt mbi mediat sociale dhe rrjetet e tjera sociale në një mënyrë që ata ndoshta nuk e kanë bërë gjatë periudha MMR [fruthi, shyta dhe rubeola] në vitet ’90 dhe në fillim të viteve 2000”, tha Kasstan.
“Ne gjithashtu ndoshta duhet të kuptojmë, dhe të vazhdojmë të kuptojmë, se si njerëzit marrin vendime në lidhje me rrezikun dhe sigurinë, si e perceptojnë rrezikun e vaksinës së coronavirusit kundrejt vetë coronavirusit”, shtoi ai.
Megjithë rëndësinë në rritje të lëvizjes anti-vaks, rëndësia e vaksinimit nuk mund të mbivlerësohet, jo më pak për shkak të kërcënimit të afërt të një numri në rritje të varianteve të coronavirusit. Ekspertët gjithashtu theksojnë se rreziku për t’u infektuar nga COVID-19 tejkalon shumë rrezikun e paraqitur nga vaksinat.
“Njerëzit që janë vaksinuar do të kenë simptoma shumë më pak serioze dhe kërcënuese për jetën, por ata ende mund të përjetojnë dhe infektohen me COVID veçanërisht me variante më të forta”, tha Kasstan.
“Ndërsa ata mund të mos shkojnë në spital, ata ende mund të sëmuren në mënyrë të konsiderueshme. Pra, ne nuk e dimë se cilat variante do të zhvillohen dhe shfaqen në të ardhmen”, shtoi ai.
Cilat efekte anësore specifike për vaksinat e coronavirusit janë raportuar deri më tani?
“Efekti më i keq anësor do të varet nga personi dhe çfarë është e tolerueshme për të dhe si janë të përgatitur dhe çfarë do të presin”, tha Kasstan.
Efektet anësore më të zakonshme të vaksinës
Sipas të dhënave më të fundit të përpiluara nga Shërbimi Kombëtar i Shëndetit në Mbretërinë e Bashkuar (NHS) dhe Agjencia Evropiane e Barnave (EMA), këto janë efektet anësore më të zakonshme të përjetuara nga të paktën një në 10 persona pasi janë vaksinuar me njërën nga tre goditjet e autorizuara për përdoret si në Mbretërinë e Bashkuar ashtu edhe në BE.
Deri më sot, këto janë vaksinat Pfizer/BioNTech, Moderna dhe AstraZeneca/Oxford.
Përveç kësaj, BE -ja gjithashtu ka autorizuar përdorimin e vaksinës Johnson & Johnson (Janssen) të cilën ne e kemi përfshirë edhe më poshtë.
Shumica e efekteve të raportuara kanë zgjatur zakonisht një ose dy ditë pas vaksinës që po administrohet.
Si e dimë që ky informacion është i saktë? Siç ndodh me çdo ilaç ose vaksinë të re në treg, raportimi i efekteve anësore inkurajohet në mënyrë aktive. NHS dhe EMA po përditësojnë vazhdimisht të dhënat e tyre për të kataloguar reagimet negative të vaksinave të cilat bëhen të disponueshme për publikun.
NHS, për shembull, mbështetet në sistemin e Kartës së Verdhë që i lejon njerëzit të raportojnë reagimet ndaj vaksinave COVID-19, kompleteve të testimit dhe ilaçeve në Agjencinë Rregullatore të Mjekimeve dhe Produkteve të Kujdesit Shëndetësor në Mbretërinë e Bashkuar (MHRA).
“Është me të vërtetë e rëndësishme dhe e dobishme për të kuptuar se si ndërvepron COVID-19 me ilaçe të tjera që mund të përdoren për kushtet ekzistuese dhe është vërtet e dobishme të mblidhen prova për efektet anësore”, tha Kasstan
“Natyrisht për të ndihmuar me pëlqimin e informuar dhe dhënien e informacionit, duke lejuar çdo lloj çështje besimi që njerëzit mund të kenë. Ky në vetvete, ai sistem rregullator rreth vaksinimeve dhe të gjitha produkteve mjekësore është me të vërtetë, me të vërtetë i rëndësishëm për të marrë besim nga kjo”, pohoi ai.
Efekte anësore të rralla të vaksinës kundër COVID-19?
Ndërsa gjërat si dhimbja rreth vendit të injektimit dhe ethet janë të zakonshme, janë raportuar efekte të mundshme anësore të rralla, por gjithsesi shqetësuese.
Këto janë padyshim ato që shkaktojnë titujt më tërheqës, veçanërisht rreth lidhjeve me mpiksjen e gjakut, miokarditin dhe sëmundje të tjera serioze.
Përforcimi i këtyre rreziqeve pa u kualifikuar se rastet e raportuara të këtyre efekteve anësore janë jashtëzakonisht të ulëta është ndoshta arsyeja e vërtetë pas çdo shqetësimi që publiku ka pasur me sigurinë e vaksinave.
Kjo nuk do të thotë që rreziqet duhet të minimizohen, por raportimi i efekteve anësore ka bërë që protokollet dhe shpërndarja e disa vaksinave të jenë ndryshuar dhe përditësuar.
“Ka pasur disa çështje rreth rrezikut të lidhur me moshën ndaj vaksinës AstraZeneca në Mbretërinë e Bashkuar”, tha Kasstan.
“Dhe strategjia e shpërndarjes dhe zbatimi ndryshuan në përputhje me rrethanat në mënyrë që të rinjtë nën moshën 40 vjeç të ofroheshin thonë vaksinën Pfizer ose Moderna në vend të AstraZeneca. Pra, në të njëjtën kohë kur programi zbatohet, ai i përgjigjet asaj që po ndodh, çfarë po identifikohet”, tha ai.
Pfizer-BioNTech
Efekti anësor Pfizer i dhënë më shumë kohë transmetimi ka qenë rreziku i raportuar i inflamacionit të zemrës, i njohur si miokardit, veçanërisht tek të rinjtë.
Ndërsa ka ende të dhëna të pamjaftueshme për të qenë në gjendje të vlerësojmë shkallën e incidencës, ai konsiderohet të jetë një efekt anësor jashtëzakonisht i rrallë.
Një studim paraprak sugjeron që miokarditi në fakt ka gjashtë herë më shumë gjasa të shfaqet në dikë pas infektimit me coronavirus sesa pas një vaksine.
Më 12 gusht, BE -ja tha se po hetonte vaksinat Pfizer dhe Moderna pas një numri të vogël raportimesh për efekte të reja anësore, përfshirë inflamacionin e veshkave, një çrregullim renal me humbje të madhe të proteinave në urinë dhe një reaksion alergjik të lëkurës.
Moderna
Si dhe hetimi i vazhdueshëm i BE-së për efektet e reja anësore, për të cilat EMA thotë se është pjesë e një procesi rutinë të azhurnimit, vaksina Moderna ka pasur efekte të tjera anësore më pak të zakonshme të raportuara.
Për 1 në 1.000 njerëz, ekziston mundësia e zhvillimit të rënies së përkohshme të njëanshme të fytyrës, të njohur si paraliza e Bell, ose ënjtje të fytyrës (veçanërisht për ata që kanë bërë injeksione kozmetike).
Efekte të tjera anësore përfshijnë marramendje ose ulje të ndjenjës së prekjes.
Në raste edhe më të rralla, miokarditi gjithashtu është raportuar, megjithëse ende nuk ka të dhëna adekuate për të vlerësuar se sa shpesh ndodhin rastet e lidhura me vaksinën.
AstraZeneca/Oxford
Pas raporteve në muajin prill të cilat e lidhën vaksinën AstraZeneca me mpiksjen e gjakut, vaksina u tërhoq ose u vendos nën kufizime nga disa vende të BE -së.
Këto përfshinin kufij të ndryshëm të moshës, transmeton Telegrafi.
Studimet kanë treguar që atëherë se ekziston një rrezik i ngjashëm i mpiksjes si vaksinat Pfizer dhe Moderna.
Shkalla e trombozës së venave të thella – një gjendje kur mpiksjet e gjakut ndodhin në venat e thella të trupit, zakonisht në krahë, këmbë ose ijë – ishin gjithashtu të ngjashme me vaksinën Pfizer.
Sipas të dhënave të NHS, vetëm një në 10 mijë do të preket.
Johnson&Johnson
Në muajin korrik, Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave (FDA) raportoi një numër rastesh që lidhen me një efekt anësor të mundshëm të vaksinës, sindromi Guillain-Barre.
Rreth 100 njerëz zhvilluan çrregullimin imunitar, i cili dobëson muskujt dhe në raste ekstreme shkakton paralizë, pasi morën një dozë të vaksinës.
Zyrtarët në agjenci e përshkruan efektin anësor si një “rrezik të vogël të mundshëm” për marrjen e vaksinës.
Shumica e njerëzve shërohen plotësisht nga sindroma edhe pse një nga 100 rastet raportohet të ketë vdekur.
Sipas të dhënave të NHS, raste ekstreme të mpiksjes së gjakut me trombocite të ulëta të gjakut janë raportuar gjithashtu të cilat mund të prekin një në 10 mijë njerëz.