Nga frika e një pushtimi të mundshëm tokësor nga Rusia, vendet anëtare të NATO-s kanë qëndruar pas Ukrainës, në të cilën po dërgojnë trupa dhe pajisje ushtarake shtesë.
Aleanca pretendon se lëvizja e saj është një përgjigje ndaj akumulimit të forcave ruse pranë kufirit midis dy vendeve, ndërsa Moska deklaron se veprimet e saj janë të nevojshme për të garantuar interesat jetike të sigurisë së vendit dhe akuzon NATO-n për minimin e sigurisë në rajon.
Këtu janë pesë gjëra që duhet të dini për krizën në Ukrainë:
Pse ndodhi konflikti?
Ukraina, e cila kishte qenë pjesë e Perandorisë Ruse për shekuj përpara se të bëhej një republikë sovjetike, fitoi pavarësinë pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991. Ajo hodhi poshtë trashëgiminë e saj ruse dhe filloi të afrohej me Perëndimin.
Vendimi i presidentit ukrainas Viktor Janukoviç, i cili iu drejtua Moskës, për të refuzuar marrëveshjen me Bashkimin Evropian për shkak të marrëdhënieve më të ngushta me Rusinë, në vitin 2014 çoi në protesta masive në të cilat ai u rrëzua.
Rusia u përgjigj duke aneksuar gadishullin ukrainas të Krimesë dhe duke mbështetur separatistët që filluan një rebelim në Ukrainën lindore.
Ukraina dhe vendet perëndimore akuzojnë Rusinë për dërgimin e trupave dhe armëve te rebelët, gjë që Moska e mohon, duke deklaruar se rusët që iu bashkuan separatistëve janë vullnetarë.
Sipas Kievit, më shumë se 14,000 njerëz vdiqën në luftimet që shkatërruan Donbassin, qendrën industriale të Ukrainës.
Moska ka kritikuar ashpër Shtetet e Bashkuara dhe anëtarët e NATO-s për furnizimin me armë në Ukrainë dhe mbajtjen e stërvitjeve ushtarake me forcat e saj, duke pretenduar se inkurajon ukrainasit që të përpiqen të kthejnë forcat nën kontrollin separatist me forcë.
Presidenti rus Vladimir Putin ka thënë vazhdimisht se ambiciet e Ukrainës për t’u anëtarësuar në NATO janë një vijë e kuqe dhe ai shprehu shqetësimin për planet që disa anëtarë të Aleancës të krijojnë qendra trajnimi ushtarak në Ukrainë. Kjo, tha ai, do t’i jepte NATO-s mundësinë që t’i bashkohet Ukrainës ushtarakisht edhe nëse ajo nuk i bashkohet NATO-s.
Çfarë dëshiron Rusia?
Më shumë ka të bëjë me atë që Rusia nuk dëshiron. Ajo nuk dëshiron që Ukraina të anëtarësohet në NATO dhe këtë e ka deklaruar në listën e kërkesave që i ka paraqitur Shteteve të Bashkuara në dhjetor. Ai kërkon gjithashtu që të ndërpriten të gjitha stërvitjet ushtarake të forcave të NATO-s pranë kufirit me Rusinë.
Moska ende pret një përgjigje, por një pjesë e madhe e ultimatumeve të saj u refuzuan nga Perëndimi.
Rusia gjithashtu dëshiron që NATO të tërhiqet nga Evropa Lindore.
Putin tha më herët se Rusia do të kërkonte garanci “për të përjashtuar zgjerimin e NATO-s në lindje dhe vendosjen e pajisjeve ushtarake që na kërcënojnë pranë territorit tonë”.
Presidenti rus i ofroi Perëndimit mundësinë për të diskutuar problemet, duke shtuar se Moska kërkon jo vetëm fjalë, por edhe “garanci ligjore”.
Pranimi i Ukrainës në NATO kërkon pëlqimin unanim të të 30 anëtarëve.
A do të anëtarësohet Ukraina në NATO?
Ukraina nuk është anëtare e NATO-s, por dëshiron të jetë. Konsiderohet si partner i Aleancës.
Përpara se të shqyrtojë pranimin e saj, NATO argumenton se Kievi duhet të zhdukë probleme të tilla si korrupsioni.
Në dhjetor, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg hodhi poshtë kërkesën e Rusisë për të tërhequr angazhimin e saj ndaj Ukrainës nga viti 2008, sipas të cilës ai vend një ditë do të bëhej anëtar i paktit.
Stoltenberg thotë se kur të vijë koha për të diskutuar këtë temë, Rusia nuk do të ketë të drejtë të pengojë anëtarësimin e Ukrainës në NATO.
Analistët, ndërkohë, thonë se NATO-ja e udhëhequr nga SHBA është e vendosur të zgjerojë ndikimin ushtarak në rajon dhe të rrezikojë më tej marrëdhëniet me Moskën.
Ndërsa Sekretari amerikan i Shtetit Antony Blinken shprehu mbështetjen për anëtarësimin e Ukrainës, presidenti Joe Biden nuk është më i kujdesshëm për këtë çështje.
A do të ketë një luftë të përgjithshme?
Perëndimi akuzon Rusinë, e cila ka grumbulluar rreth 100,000 trupa pranë kufirit me Ukrainën, se po përgatit terrenin për një pushtim të fqinjit të saj me orientim perëndimor.
Biden kërkon “unanimitet të plotë” se si të merret me Rusinë. Pentagoni ka vënë në gatishmëri 8,500 trupa amerikane në Evropën Lindore dhe NATO ka thënë se po dërgon anije dhe avionë luftarakë për të forcuar mbrojtjen e rajonit.
Zëdhënësi i Putinit Dmitry Peskov tha se këto veprime vetëm sa i hedhin benzinë zjarrit.
“Shtetet e Bashkuara po përshkallëzojnë tensionet,” u tha ai gazetarëve. “Ne po i shikojmë këto veprime amerikane me shqetësim të madh”.
Rusia mohon planifikimin për të sulmuar Ukrainën dhe akuzon Perëndimin për përkeqësim të situatës.
Është e pasigurt nëse një luftë do të shpërthejë midis dy vendeve, por disa analistë thonë se Rusia mund të shkojë në Ukrainë në një përpjekje për një fitore të shpejtë dhe për të forcuar pozicionin e saj negociues në bisedimet e ardhshme të zgjerimit të NATO-s, si dhe sferën e saj të ndikimit.
Çfarë do të ndodhë nëse Rusia pushton Ukrainën?
Vendet perëndimore mbështesin Ukrainën, por disa përgjigje janë më vendimtare se të tjerat. Shtetet e Bashkuara dhe Britania po i japin armët, ndërsa Gjermania planifikon t’i dërgojë një spital polak muajin e ardhshëm, por jo pajisje ushtarake.
Ka shumë histori rreth sanksioneve që do të ndëshkonin Rusinë. Publikisht, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët evropianë kanë premtuar se do t’i japin një goditje financiare Rusisë si kurrë më parë nëse Putini nis një ushtri kundër Ukrainës. Ata dhanë pak detaje, duke deklaruar se është mirë që presidenti rus të mbahet pezull.
Largimi i Rusisë nga sistemi financiar SWIFT, i cili transferon para nga banka në bankë në të gjithë botën, është një nga lëvizjet më të forta që mund të bëhet, që do të dëmtonte ekonominë ruse menjëherë, por edhe në planin afatgjatë.
Kjo do ta ndërpresë Rusinë nga shumica e transaksioneve financiare ndërkombëtare, duke përfshirë fitimet e saj nga nafta dhe gazi, të cilat përbëjnë rreth 40 për qind të fitimeve të vendit.
Shtetet e Bashkuara kanë një tjetër armë të fuqishme kundër Putinit nëse pushton Ukrainën – një bllokadë të aksesit të Rusisë në dollarin amerikan.
Dollari vazhdon të dominojë transaksionet financiare në mbarë botën, me mijëra miliarda që qarkullojnë çdo ditë.
Së fundi, Shtetet e Bashkuara po mendojnë të vendosin kontrolle të eksportit, me një ndërprerje të mundshme të Rusisë nga teknologjia e lartë, e cila përdoret, ndër të tjera, për fluturimet e avionëve luftarakë dhe pasagjerësh, si dhe për telefonat inteligjentë.
